Üslü İfade Tanımı

\( x^n \) ifadesi \( n \) tane \( x \) sayısının çarpımını ifade eder. Bu ifadede \( x \) sayısına işlemin tabanı, \( n \) sayısına \( x \)'in üssü ya da kuvveti denir.

Çarpma işleminin tekrarlı toplama işlemi olmasına benzer şekilde, üs işlemi de tekrarlı çarpma işlemi olarak düşünülebilir.

Bir sayının farklı kuvvetleri aşağıdaki şekilde okunur.

Üs işleminin önceliği diğer işlemlerden ve negatif işaretinden yüksektir. Aşağıdaki işlemlerin tümünde üs işleminin tabanı \( -2 \) değil \( 2 \)'dir ve negatif işareti üs işleminin sonucuna uygulanır.

Negatif bir sayının üssünü almak için, üs işlemi negatif işareti parantezin içinde kalacak şekilde tüm paranteze uygulanmalıdır.

SORU 1:

\( -2^4 + (-5^2) - 3^2 \) işleminin sonucu kaçtır?

Çözümü Göster

0 ve 1'le Üslü İşlemler

Sayıların 0. Kuvveti

0 hariç tüm reel sayıların sıfırıncı kuvveti 1'e eşittir.

Sayıların 1. Kuvveti

Tüm reel sayıların birinci kuvveti kendisine eşittir.

0'ın Kuvvetleri

0 sayısının pozitif reel sayı kuvvetleri 0'a eşittir.

0 sayısının negatif reel sayı kuvvetleri tanımsızdır.

0 sayısının 0. kuvveti için kesin kabul görmüş bir değer yoktur ve matematiğin farklı dallarında farklı sebeplerle tanımsız ya da 1 olarak kabul edilir.

1'in Kuvvetleri

1'in tüm reel sayı kuvvetleri 1'dir.

Pozitif/Negatif Sayıların Tek/Çift Sayı Üsleri

Pozitif/negatif sayıların pozitif tek/çift sayı üslerinin pozitif/negatif olma durumları aşağıdaki gibidir.

İşlem Örnek
\( (+)^\text{Çift} = (+) \) \( 3^2 = 9 \)
\( (+)^\text{Tek} = (+) \) \( 3^3 = 27 \)
\( (-)^\text{Çift} = (+) \) \( (-3)^2 = 9 \)
\( (-)^\text{Tek} = (-) \) \( (-3)^3 = -27 \)

Bu tabloya göre; üs çift sayı ise sonucun işareti her zaman pozitif, tek sayı ise tabanın işareti ile aynıdır.

Tek/Çift Sayıların Tek/Çift Sayı Üsleri

Üs bir pozitif tam sayı olmak üzere, tek ve çift sayılar arasındaki üs işleminin sonucunun tek/çift olma durumları aşağıdaki gibidir.

İşlem Örnek
\( \text{Çift}^\text{Çift} = \text{Çift} \) \( 4^2 = 16 \)
\( \text{Çift}^\text{Tek} = \text{Çift} \) \( 4^3 = 64 \)
\( \text{Tek}^\text{Çift} = \text{Tek} \) \( 3^2 = 9 \)
\( \text{Tek}^\text{Tek} = \text{Tek} \) \( 3^3 = 27 \)

Buna göre sonucun tek/çift olma durumu açısından üssün bir önemi yoktur, taban çift ise sonuç çifttir, taban tek ise sonuç tektir. Bunun sebebi, çarpan sayısından bağımsız olarak çift sayıların çarpımının çift sayı, tek sayıların çarpımının tek sayı olmasıdır.

SORU 2:

\( 0^3 - 4^0 + (-5)^0 - (-1)^4 + (-2)^1 \) işleminin sonucu kaçtır?

Çözümü Göster
SORU 3:

\( a, b \in \mathbb{Z^+} \) olmak üzere,

\( a^b = 256 \) eşitliğini sağlayan \( a \) değerlerinin toplamı kaçtır?

Çözümü Göster
SORU 4:

\( a, b \in \mathbb{Z} \) olmak üzere,

\( a^b = 64 \) eşitliğini sağlayan kaç farklı \( (a, b) \) ikilisi vardır?

Çözümü Göster
SORU 5:

\( a, b, c \in \mathbb{Z^+} \) olmak üzere,

\( (a^b)^c = 64 \) eşitliğini sağlayan kaç farklı \( (a, b, c) \) üçlüsü vardır?

Çözümü Göster

Üslü İfade Değerleri

1-9 Arası Sayıların Üsleri

1-9 arası sayıların 1000'e kadarki üs değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu değerlerin ezbere bilinmesi ya da hızlıca hesaplanabilmesi sınavlarda kolaylık sağlayacaktır.

1-9 arası sayıların 1000'e kadarki tam sayı üsleri
1-9 arası sayıların 1000'e kadarki tam sayı üsleri

Tam Kare Üslü İfadeler

1-30 arası sayıların tam kare değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

1-30 arası sayıların tam kare değerleri
1-30 arası sayıların tam kare değerleri

Üslü İfadelerin Son Rakamı

Son basamağı 0, 1, 5 ya da 6 olan sayıların tüm pozitif tam sayı kuvvetlerinin son basamakları yine sırasıyla 0, 1, 5, 6 olur. Bunun sebebi, bu rakamların kendileriyle bir kez çarpımında bu durumun oluşması ve diğer tüm kuvvetlerinde aynı durumun devam etmesidir.

Son basamağı 4 ya da 9 olan sayıların 1. ve sonraki ikişerli artan pozitif tam sayı kuvvetlerinin (3, 5, 7, vb.) son basamakları yine sırasıyla 4, 9 olur.

Son basamağı 2, 3, 7 ya da 8 olan sayıların 1. ve sonraki dörderli artan pozitif tam sayı kuvvetlerinin (5, 9, 13, vb.) son basamakları yine sırasıyla 2, 3, 7, 8 olur.

SORU 6:

\( 31^{13} = a, \quad 24^{14} = b, \quad 37^{19} = c \)

sayılarının son basamaklarındaki rakamların çarpımı kaçtır?

Çözümü Göster
SORU 7:

\( 3^{135} \) sayısının birler basamağındaki rakam nedir?

Çözümü Göster

« Önceki
Üslü İfadeler
Sonraki »
Üslü İfade İşlem Kuralları


Faydalı buldunuz mu?   Evet   Hayır