Kartezyen koordinat sistemine göre, bir noktanın analitik düzlemdeki konumu noktanın \( x \) ve \( y \) eksenleri üzerindeki izdüşümlerinin sayısal değerlerinden oluşan \( (a, b) \) sıralı ikilisi ile ifade edilir. Bir noktanın konumunu temsil eden bu ikiliye noktanın koordinatı denir.
\( A(a, b) \): \( A \) noktasının koordinatları
\( a \): Noktanın \( x \) ekseni üzerindeki izdüşümünün sayısal değeri
\( b \): Noktanın \( y \) ekseni üzerindeki izdüşümünün sayısal değeri
Bazı noktaların koordinatları aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Bir noktanın koordinatının birinci bileşenine o noktanın apsisi denir. Apsis değeri I. ve IV. bölgelerde pozitif, II. ve III. bölgelerde negatiftir.
Bir noktanın koordinatının ikinci bileşenine o noktanın ordinatı denir. Ordinat değeri I. ve II. bölgelerde pozitif, III. ve IV. bölgelerde negatiftir.
\( y \) ekseni üzerindeki noktaların apsis değeri sıfırdır. \( x \) ekseni üzerindeki noktaların ordinat değeri sıfırdır.
İki boyutlu koordinat düzlemindeki tüm noktaların kümesini reel sayılar kümesinin ikili kartezyen çarpımı şeklinde ifade edebiliriz.
\( \mathbb{R} \times \mathbb{R} = \mathbb{R}^2 \) \( = \{ (x, y): x, y \in \mathbb{R} \} \)
Doğrusal olmayan üç noktanın oluşturduğu üçgenin ağırlık merkezinin koordinatları bu üç noktanın apsis ve ordinat değerlerinin aritmetik ortalaması alınarak bulunur.
\( A(x_1, y_1) \), \( B(x_2, y_2) \) ve \( C(x_3, y_3) \) noktalarının oluşturduğu üçgenin ağırlık merkezi olan \( G(x_0, y_0) \) noktasının koordinatları:
\( x_0 = \dfrac{x_1 + x_2 + x_3}{3} \)
\( y_0 = \dfrac{y_1 + y_2 + y_3}{3} \)
\( A(2, 3) \), \( B(7, -2) \) ve \( C(6, 11) \) noktalarının oluşturduğu üçgenin ağırlık merkezinin koordinatları:
\( x_0 = \dfrac{2 + 7 + 6}{3} = 5 \)
\( y_0 = \dfrac{3 + (-2) + 11}{3} = 4 \)
Bir paralelkenarın karşılıklı köşelerinin koordinatları toplamı birbirine eşittir. Bu özellik aynı zamanda birer paralelkenar olan dikdörtgen, kare ve eşkenar dörtgen için de geçerlidir.
\( A(x_1, y_1) \), \( B(x_2, y_2) \), \( C(x_3, y_3) \) ve \( D(x_4, y_4) \) noktalarının oluşturduğu paralelkenarın köşe noktalarının koordinatları arasındaki ilişki:
\( x_1 + x_3 = x_2 + x_4 \)
\( y_1 + y_3 = y_2 + y_4 \)
\( ABCD \) paralelkenarının köşeleri \( A(3, -2) \), \( B(6, b) \), \( C(8, -3) \) ve \( D(a, -4) \) noktaları ise,
\( 3 + 8 = 6 + a \Longrightarrow a = 5 \)
\( -2 + (-3) = b + (-4) \Longrightarrow b = -1 \)
Analitik düzlemdeki üç noktanın oluşturduğu üçgenin alanı aşağıdaki formülle hesaplanır.
\( A(x_1, y_1) \), \( B(x_2, y_2) \) ve \( C(x_3, y_3) \) noktalarının oluşturduğu üçgenin alanı:
\( A(ABC) = \dfrac{1}{2} \left|\begin{matrix} x_1 & y_1 \\ x_2 & y_2 \\ x_3 & y_3 \\ x_1 & y_1 \end{matrix} \right| \)
\( = \dfrac{1}{2} [(x_1y_2 + x_2y_3 + x_3y_1) - (x_2y_1 + x_3y_2 + x_1y_3)] \)
Bu formül üçgenin köşelerinin koordinatları matrise saatin tersi yönünde seçilerek yerleştirildiğinde pozitif, saat yönünde seçilerek yerleştirildiğinde ise negatif sonuç verir.
Basit (kenarları uç noktalar dışında kesişmeyen) bir çokgenin alanı aşağıdaki formülle hesaplanır. Bu formül hem konveks hem de konkav çokgenler için kullanılabilir.
\( ABCDE \) beşgeninin alanı:
\( A(ABCDE) = \dfrac{1}{2} \left|\begin{matrix} x_1 & y_1 \\ x_2 & y_2 \\ x_3 & y_3 \\ x_4 & y_4 \\ x_5 & y_5 \\ x_1 & y_1 \end{matrix} \right| \)
Yukarıdaki formül bir beşgen için verilmiş olsa da herhangi bir \( n \) kenarlı çokgen için kullanılabilir.
Bu formül çokgenin köşelerinin koordinatları matrise saatin tersi yönünde seçilerek yerleştirildiğinde pozitif, saat yönünde seçilerek yerleştirildiğinde ise negatif sonuç verir.
\( A(2 - 7k, k - 5) \) analitik düzlemde bir noktadır.
\( A \) noktasının ordinatı apsisinin dörtte biri olduğuna göre, \( A \) noktası kaçıncı bölgededir?
Çözümü Göster\( A(3, a - 5) \) noktasının \( x \) eksenine olan uzaklığı \( 3 \) birim ise \( a \)'nın alabileceği değerler toplamı kaçtır?
Çözümü Göster\( A(a, -b) \) noktası analitik düzlemde III. bölgede ise \( B(-b, -a) \) noktası hangi bölgededir?
Çözümü Göster\( A(3a + 15, a - 1) \) noktası analitik düzlemin IV. bölgesinde ise \( a \)'nın alabileceği tam sayı değerleri nedir?
Çözümü GösterAnalitik düzlemdeki \( K(2a - 3, -a + 7) \) noktası eksenlere eşit uzaklıktadır.
Buna göre \( K \) noktası analitik düzlemde hangi bölgelerde bulunabilir?
Çözümü Göster\( K \) noktasının \( y \) eksenine uzaklığı \( 3 \) br, \( x \) eksenine uzaklığı \( 5 \) br ve koordinatları çarpımı negatif olduğuna göre, \( K \) noktasının koordinatları ne olabilir?
Çözümü GösterAnalitik düzlemde \( A(a + 4, a - 3) \) noktası IV. bölgede, \( B(b - 2, b - 3) \) noktası III. bölgededir.
Buna göre \( a + b \) toplamının değer aralığı nedir?
Çözümü Göster\( P(2n - 6, n - 5) \) noktası analitik düzlemde \( y \) ekseni üzerinde bir nokta olduğuna göre, noktanın orijine olan uzaklığı nedir?
Çözümü Göster\( A(3a - 12, 4) \) ve \( B(-17, a + 5) \) noktaları analitik düzlemin aynı bölgesindedir.
Buna göre \( a \)'nın alabileceği kaç farklı tam sayı değeri vardır?
Çözümü GösterYukarıda analitik düzlemde \( AOD \) ve \( BOC \) üçgenleri verilmiştir.
\( A(-6, 0) \), \( B(-4, 0) \), \( C(0, 5) \), \( D(0, 7) \)
olduğuna göre, \( ABCD \) dikdörtgeninin alanı kaç birimkare olur?
Çözümü GösterYukarıdaki şekilde \( \abs{OB} \perp \abs{AB} \) ve \( B(9, 6) \) olduğuna göre,
\( A \) noktasının apsis değeri kaçtır?
Çözümü GösterYukarıdaki şekilde \( [AB] \perp [AC] \) ve
\( A(1, a), \quad B(-8, 0), \quad C(5, 0) \)
olduğuna göre, \( a \) kaçtır?
Çözümü GösterAnalitik düzlemde \( A(-22, 0), B(22, 0) \) ve \( C(0, 22) \) noktalarının oluşturduğu \( ABC \) üçgeninin içinde koordinatları tam sayı olan ve üçgenin kenarları üzerinde olmayan kaç nokta vardır?
Çözümü Göster\( x \in \mathbb{Z^+} \) olmak üzere,
Bir üçgenin köşelerinin koordinatları \( A(-x, 2x) \), \( B(2x + 3, 2x) \) ve \( C(-2x - 1, 5 - 3x) \) şeklindedir.
Üçgenin alanı 60 birimkare olduğuna göre, \( x \) kaçtır?
Çözümü GösterŞekilde verilen analitik düzlemde yatay ve dikey doğrular arasındaki uzaklık 1'er birimdir.
Buna göre \( ABC \) üçgeninin alanı kaç birimkaredir?
Çözümü Göster